Kelimelerin Gücü

 Size de bazen günlük hayatta kullandığınız bir kelime bir anda yabancı gelmeye başlıyor mu ? Benim başıma sık sık gelen bir durumdur bu ve genelde o kelimeyi üst üste çok kullandığım ve düşündüğüm zamanlarda olur. En son vicdan kelimesini ilk kez duymuşum gibi hissettiğimde iyiden iyiye belirginleşti bu durum. Malum bu çağda en ihtiyacımız olan, çoğu zaman anlamını tam kavrayamadan kullandığımız bir kelime.                           

 Sonrasında beyin alanındaki çalışmalarıyla tanınan Prof. Dr. Sinan Canan'ın bir sözüne denk geldim. Şunu söylüyordu Sinan Bey: Sadece bildiğimiz kelime ve kavramlar üzerine arada bir düşünmek zihnimizi de hayatımızı da epey değiştirebilir. Bu basit görünen eylem aslında oldukça heyecan vericiydi. Çünkü kelimeler üzerinde düşünmeye ve araştırmaya başladığımda günlük hayatta okuduğum şeylere de artık farklı açılardan bakabiliyordum. Yolun epey başında biri olarak söylemeliyim ki bildiğim herhangi bir kelimeyi veya kavramı bile derinlemesine anlamak fazlasıyla tatmin edici.

  Kavramlar üzerinde düşünürken kullandığımız kelimelerin dünyasına girmek Etimoloji bilimi ile de tanışmamızı sağlıyor. Sözlük anlamına bakacak olursak; etimoloji, kökenbilim ya da köken bilimi, bir dildeki sözcüklerin kökenlerini ve bunun bir gereği olarak o dilin diğer dillerle ve o dili konuşan toplulukların geçmişten bugüne diğer topluluklarla olan kültürel ilişkilerini araştırıyor. Etimoloji kelimesi köken araştırmalarına göre Antik Yunana dayanan bir kökene sahip. Asıl, hakiki, gerçek anlamındaki "ho étymos" ile söz, kelime anlamındaki "lógos" kelimelerinin birleşmesi ile oluşmuş. Yani sözcüklerin aslını astarını ortaya çıkaran bir bilim dalı da diyebiliriz.

 Bu bilim neyle uğraşıyor misal verelim. Örneğin "vicdan" kavramı. Takdir edersiniz ki üzerinde fazlasıyla düşünülmesi gereken bir kavram. Etimolojik kökenine baktığımızda Arapça kökenli olan bu sözcüğü 1482 yılında Sinan Paşa Tazarrunâme adlı eserinde "akla getirme" mânâsında kullanmış. 1680 yılında ünlü dil bilimci Meninski, Thesaurus adlı eserinde vicdan kelimesinin kökü olan "vecd" kelimesini "1.bulma, keşfetme 2.tanrı aşkı ve coşkusu ile kendinden geçme" anlamlarında kullanmış. Daha sonra 1876 yılında Ahmet Vefik Paşa Lugat-ı Osmani adlı eserinde vicdan kelimesini "gönül şehadeti" anlamında kullanmış. Bunlar vicdan kelimesinin kayıtlara geçmiş yazılı olarak kullanıldığı ilk kaynaklar. Bu kullanımlardan beni en çok etkileyeni bulma, keşfetme anlamı. Çünkü bulmak için kaybetmek gerekir ya da unutmak.

  İşte kelimelerin dünyası böylesine büyüleyici. Dilin düşüncelerimiz üzerindeki etkisi aşikâr iken konuştuğu ve okuduğu kelimelerin yalnızca basit harf kombinasyonlarından oluşmadığını görmek ve derinlere dalmak isteyenler bir an önce etimoloji biliminde gelişmeye ve kavramlar üzerinde düşünmeye başlamalılar. Çünkü kelimelerin gücüne inanan daha çok insana ihtiyacımız var. Zira Konfüçyüs'ün de dediği gibi "Kelimelerin gücünü anlamadan, insanların gücünü anlamak imkânsızdır."

#kelime #vicdan #düşünmek #etimoloji #kökenbilim