Yapay Zeka Ve Hukuk
- ZE
- 25 Şub 2018
- 3 dakikada okunur
Hızına yetişemediğimiz şekilde bilim kurgu senaryolarından bildiğimiz bir dünyaya doğru geçiş yapıyoruz. Bu geçişin baş kahramanı şüphesiz ki yapay zekâ ve robotlar. Yapay zekâ, robotlar genel de insanlığın sonunu getirecek korkutucu senaryolara konu oluyor, "canavar robot" olarak bahsediliyor. Siz ne düşünüyorsunuz sahiden de bu kadar korkutucu mu?
1970lerde robotik kelimesini ilk defa hayatımıza dahil eden İsaac Asimov genel kanıya pek katılmamış. Asimov yazı dünyasındaki robotları "canavar robot" temasını altüst eden yapıcı robotlar olarak kaleme almış. Ve kurguladığı dünyaya hukuksal bir temel de sağlayıp 'üç robot yasasını' oluşturmuş. Biz, Asimov'un gerçek olan bilim kurgusundaki yapay zekâ hukuk sentezini gerçekleştirebiliyor muyuz? Bu soruyu aklımızın bir köşesinde tutarken farklı yetkinlik alanları gerektiren senteze genel olarak bakış açısına adım olacak şekilde yapay zekâdan biraz bahsederek başlayalım.
Yapay zekâ bir algoritmalar ve yazılımlar bütünüdür. Bilinen yazılımlardan farkı ise kendi kendine öğrenebilir ve kendini geliştirebilir özellikte olmasıdır. Prof. Cem Say'ın ifadesiyle yapay zekânın dedesi olarak kabul edilen hesap makinesi muciti Leibniz de aynı zamanda bir hukukçuydu. Tekrar aklımızın köşesinde tuttuğumuz soruya geri dönecek olursak dünyada yapay zekâya hukuksal temel oluşturma çalışmaları çoktan başladı. Biz bu çalışmalarda ne aşamadayız? Üniversitelerimizdeki hukuk eğitimin bunca geri kalmışlığını ve eksikliği göz önüne alacak olursak bu konuda da sorumluluk hukukçuların bireysel çabalarına kalıyor. Yakın zamanda İstanbul barosu bilişim komisyonu ümit vaad eden "yapay zekâ ve hukuk" temalı çok güzel bir etkinlik gerçekleştirdi. Bu etkinlik, cevap verilebilirlikten ziyade diyaloglararası bağlantılar kurularak hukuk dünyasında sorular sorulmaya başladığını gösterdi.
Her soru kendi alanında uzun çalışmaları gerektiriyor. Bu yüzden ancak bu sorulardan bir kaçına değinebileceğiz. Bunlardan en temeli robotları hukuki bakımdan hak sahibi olarak tanımlayabilecek miyiz? Bu sorunun cevabı olarak farklı görüşler ve çalışmalar ortaya konuyor. Av. Selin Çetin iki görüş olduğunu belirtiyor. İlki; robotların insan ve eşya arasındaki yeni hukuk öznesi olabileceği, diğeri; robotlara ayrı kişilik statüsü ve sicile kayıt zorunluluğu. Sorular soruları beraberinde getiriyor ve robotların cezai sorumlulukları, fiil ehliyetleri vb. konuları gündeme geliyor. İlk bakışta komik gözüken işten kovulan robot haberi ile aslında bu sorunlara ne kadar da yakın olduğumuzu görebiliyoruz. Süpermarketteki işinden kovulan robot fabio
Diğer açıdan herkesin bir şekilde düşündüğü "robotlar bizim yerimizi alacak mı? " mevzusu hukukçuların da gündemini işgal etmeli. Bir anket çalışması yapılıyor. Katılımcılara; otonom, yasalara uyumlu ve sorumluluğu olan robot hakimlerin mi yoksa insanların mı davalarınıza bakmasını isterseniz sorusu yöneltiliyor. Çoğunluk robotları tercih ediyor. Bu çalışmanın ardından, adalet kavramına yüklediğimiz anlamaları da sorgulamamız gerektiğini düşünüyorum, hepimizin yüklediği anlam aynı mı? Yapay zekâya yüklenen anlamıyla robotun adaleti gerçekleştirirken verdiği karar bizi tatmin edecek mi? Henüz robot bir hakim olmasa da robot bir avukat var.
"Ross" isimli dünyanın ilk yapay zekâ avukatı, Abd'deki Baker&Hostetler hukuk bürosu tarafından işe alındı. Avukatların haftalarca süren çalışmalarını Ross'un birkaç saatte yapabildiği düşünülürse yerimizi alacak gibi gözükebilir. Fakat ben bu fikre pek katılmıyorum. Duygusal zekâ her alanda olduğu gibi hukuk alanı içinde vazgeçilmez.
Duygusal zekâyı genel olarak duygularımız, etkili sosyal iletişim, empati gibi yeteneklere sahip olmamız şeklinde tanımlayabilsek de bundan daha fazlası olduğu sugötürmez bir gerçek. Henüz kaybetmediğimiz bizi biz yapan değerlerimizin, inançlarımızın, kavramlarımızın içini boşaltmamalıyız. Kişiliğimizi, karakterimizi geliştirip insanlığımıza özgü yönlerimizi güçlendirmeliyiz. Hala vakit varken çocukluğumuzda sahip olduğumuz yavaş yavaş yitirmeye başladığımız hayal gücümüzü geri kazanmalıyız.
"Mantık sizi A noktasından B noktasına götürür, hayal gücü her yere."
Faydalı linkler
Film Önerileri
İyi ve kötüyü ayırt etmeyi öğrenen duygusal robot "Chappie"
İnsanı aldatıp cinayet işleyen "Ex Machina"
Comentarios