C'nin Rengi Nedir? -Sinestezi

Bundan birkaç ay önce arkadaşlarımla sohbet ederken bir şey fark ettik. Bize göre her sayının bir karakteri vardı. Genel algımız çift sayıların kadın, tek sayıların erkek olmasıyken birimiz 6 sayısını Egeli bir erkek, diğerimiz 7 sayısını bir hukukçu olarak görüyordu. Daha sonra okuduğumuz yazılarda bu durumun kimilerine göre hastalık kimine göre özel bir zihin durumu olan Sinestezi'nin bir çeşidi olduğunu gördük.

Sinestezi Yunanca'da "syn"(birlikte) ve "aesthesis"(algılamak) kelimelerinden oluşur ve "duyuların beraber algılanması" , "eşduyum" anlamlarına gelir. Bir hastalık değildir, bir algı farkıdır ve bu fark beynin normalde ayrı çalışan bölümlerinde oluşan özel bağlantılardan kaynaklanır. En yaygın türü harfleri ya da sayıları belli bir renkle bağdaştırmaktır. 60'tan fazla sinestezi çeşidi vardır.

Örneğin kişiselleştirme sinestezisinde günler, haftalar, sayılar kişiliklere göre algılanır. Bunu yaşayan kişiler z harfini mutsuz, çarşambayı sinirli, 4 rakamını dürüst biri olarak algılarlar. Sonradan kazanılan sinestezi türünde ise başka bir hastalığın tetiklemesi hali söz konusudur. Buna örnek olarak da epilepsi hastaları verilebilir, hastalıklarına bağlı olarak duyular arası geçişleri çok sık olur.

Renkleri duyabilen, sesleri görebilen, dokunuşları tadabilen sinestezik insanlar bu özelliklerini duygularını başkalarıyla paylaşmadıkları sürece fark edemezler, normal olanın kendileri olduğunu düşünürler.Bu durum yalnızca bir çağrışımdan ibaret değildir, sinestezikler gerçekten hissederler ve bu his istemsizce, belirli ortamlarda meydana gelir. Teoman dinlerken her şeyin maviye dönmesi ya da bir güvercini okşarken ağzına şeker tadı gelmesi gibi.

Sinestezinin zararından çok faydası vardır. Zira sinestezi durumundaki insanın yaratıcılığı üst düzeyde, hafızası ise diğer insanlardan çok daha iyi durumdadır. Hayal gücünü genişleten, yaratıcılığı artıran böyle bir durumu yaşayan elbette pek çok ünlü ressam, müzisyen, fizikçi vardır. Yaşadıkları bu özel algı farkı yaptıkları sanata, bilime katkı sağlamış hatta tam anlamıyla fark yaratmışlardır. Örneğin empresyonist ressam Kandinsky bir sinesteziktir. Müzik dinlerken renklerı duymuş, senfonileri resmetmiştir. Tablolarını tanımlamak için müzikal terimler kullanmıştır. Sembolist şair Rimbaud heceler ve renklerin uyumuyla şiir yazmıştır. Rus besteci ve piyanist Alexander Scriabin notaları "parlak ve çakan ışıklar" olarak hissetmiş ve nitelemiştir. Yine ressam Vladimir Nobokov, besteci Duke Ellington, fizikçi Richard Feynman, şair Boudelaire ve ismini sayamadığım birçok tanınmış isim sinesteziktir.

Melissa McCracken ise 15 yaşına kadar durumunu fark etmemiş bir sanatçı. Onun fark ettiği an ise C harfinin hangi renk olduğunu sorması ile olmuş. Şimdiyse "I paint music" başlığı altında renk olarak gördüğü şarkıları yağlı boyaya dönüştürüyor*

Her ne kadar bu yazıda sinestezikleri incelemiş olsak da hepimiz dünyayı farklı algılarız. Bize dış dünyanın kapılarını aralayan duyularımız hepimizde farklı düşünceler, duygular oluşturur. Biz çevremize, yaşadığımız dünyaya nasıl bakmak istiyorsak öyle algılarız. Zira "Güzel bakan güzel görür." Dünyaya umutla, güzel hislerle bakan insanlardan olalım.

*Yukarıdaki resim "John Lennon - İmagine" şarkısıdır.

İlgilenenler için daha fazlası:

1.Gerçek Kafa Karışıklığı - Sinestezi

2.Sesleri Görmek, Renkleri Duymak

3.Gökkuşığının Sese Dönüştüğü Hastalık

#sinestezi #algı #sanat #duyular #sesler #yaratıcılık